Kim jesteśmy?

Ta strona internetowa została opracowana przez dr. hab. Michała Krawczyka i jego zespół naukowy: Joannę Rachubik i Ramana Kachurkę.

Michał Krawczyk uzyskał doktorat z ekonomii na Uniwersytecie w Amsterdamie, a obecnie jest profesorem na Uniwersytecie Warszawskim.

Profesor Krawczyk jest ekspertem w zakresie ryzyka i podejmowania decyzji. Niektóre z publikacji w tej dziedzinie, których jest (współ-)autorem, można znaleźć tutaj (artykuły w języku angielskim):

• “The representativeness heuristic and the choice of lottery tickets: A field experiment”
(Judgment and Decision Making 14(1), 51, 2019)

• “Catastrophic risk: social influences on insurance decisions”
(Theory and Decision 82.3, 2017)

• “Common components of risk and uncertainty attitudes across contexts and domains: Evidence from 30 countries”
(Journal of the European Economic Association 13.3, 2015)

• "Let me dream on!' Anticipatory emotions and preference for timing in lotteries”
(Journal of Economic Behavior & Organization 98, 2014)

• “Investment, resolution of risk, and the role of affect”
(Journal of Economic Psychology 32.6, 2011)

• “Give me a chance! An experiment in social decision under risk”
(Experimental economics 13.4, 2010)

• “Experiments in Decision-Making Under Risk” (Rozenberg Publishers vol. 464, 2009)

• “Dictating the risk: Comment" (American Economic Review 106.3, 2016)

Dlaczego możesz nam zaufać?

Jak widzisz, ta strona znajduje się w domenie Uniwersytetu Warszawskiego. Możesz więc być pewny(/a), że to, o czym tu mówimy, opiera się na solidnych badaniach naukowych (staramy się jednak, aby wszystko było łatwe do zrozumienia). Strona powstała jako (niewielka) część finansowanego ze środków publicznych projektu naukowego dotyczącego loterii.

Zauważ też, że dostęp do wszystkich treści jest tu całkowicie darmowy; w żaden sposób nie próbujemy tutaj zarobić pieniędzy.

Cel

Głównym celem stworzenia tej witryny było udzielenie Ci pomocy przy podejmowaniu decyzji dotyczących gier loteryjnych. W szczególności chcemy zaoferować pewne wskazówki, jak bezpiecznie przedrzeć się przez dżunglę niezliczonych książek, stron internetowych i programów, które rzekomo mogą pomóc Ci stać się bogatym przez grę w Lotto, zdrapki itp. Niestety, materiały te są zazwyczaj bezużyteczne. Niektóre z nich są wręcz zwodnicze, tworząc całkowicie nierealistyczne oczekiwania i przyczyniając się do nadmiernej gry na loteriach. Wiele z tych materiałów będzie Cię też sporo kosztować. Niektóre mogą stanowić próbę kradzieży z Twojej karty płatniczej. Oprogramowanie rzekomo pomagające w grze może zawierać wirusy.

Zbadaliśmy wiele z tych materiałów i oferujemy kilka ogólnych rad, kilka ostrzeżeń i kilka wyjaśnień. Publikujemy również komentarze na temat konkretnych książek i stron internetowych i oceniamy je jako pomocne lub niebezpieczne. Oczywiście, czasami cytujemy niektóre zawarte tam bzdury. Aby ułatwić sprawę czytelnikom, błędne lub mylące stwierdzenia będą zawsze wyświetlane w kolorze różowym, jak to stwierdzenie: to najpięknięszy kolor, jaki istnieje!!!


Uwaga: istnieje wiele innych witryn, które mogą być bardziej pomocne, jeśli zaczniesz mieć prawdziwe problemy z hazardem. Jeśli wydajesz więcej niż powinieneś, zadłużasz się lub twoja działalność zawodowa bądź twoje osobiste relacje cierpią z powodu Twojej gry na loterii (lub innych form hazardu), skorzystaj z pomocy oferowanej na: hazardzisci.org, anonimowihazardzisci.org lub Gamblers Anonymous (strona po angielsku).

Podstawy

Kluczowym pojęciem podczas gry w loterie jest oczekiwany zwrot: ile zarobisz średnio za jedną złotówkę wydaną na losy. Niestety, ta wielkość jest zawsze ujemna: nie zarobisz nic, tylko stracisz. Ile? Zazwyczaj stracisz nieco więcej niż połowę pieniędzy, które wydajesz na kupno losów. Jest całkowicie zrozumiałe, że średnio musisz stracić (dużo): jeśli wygrane byłyby wyższe niż koszt losu, organizator loterii (np. Totalizator Sportowy) by zbankrutował. Pomimo znacznych kosztów operacyjnych loterie są jednak bardzo opłacalne, co oznacza, że gracze muszą tracić średnio znaczną część swoich pieniędzy. Zasadniczo tak samo jest w przypadku każdego rodzaju hazardu, jednakże loterie państwowe wypłacają szczególnie małą część zbieranych od graczy pieniędzy.


Na przykład, jeśli grasz w ruletkę w kasynie, tracisz tylko 1/37 = 2,7% tego, co inwestujesz (a w przypadku loterii, jak wspomnieliśmy, ponad 50%). Oczywiście ta wielkość odnosi się do przypadku pojedynczej gry w ruletkę, podczas gdy większość klientów gra wiele razy jednego wieczoru, tym samym tracąc więcej.

Ale wróćmy do loterii.

Grając w loterie, tracisz pieniądze, kropka. Jedynym wyjątkiem jest oszustwo, w którym maszyna losująca jest sfałszowana, a Ty, uczestnicząc w oszustwie, wiesz, co wypadnie. Jeśli tak jest w Twoim przypadku, nie potrzebujesz dalej czytać, zapewne jednak powinieneś skontaktować się ze swoim prawnikiem.

W przeciwnym razie średnio tracisz pieniądze, co oznacza, że nie powinieneś traktować loterii jako formy inwestycji. To byłaby bardzo zła inwestycja. Przeciętnie, grając w loterię, zawsze stajesz się uboższy. Jeśli książka lub strona internetowa mówią Ci, że z ich pomocą wzbogacisz się na grze na loterii, powinieneś wzmóc czujność, bo stwierdzenie to jest kłamstwem.

Lecz jeśli gra sprawia Ci przyjemność ORAZ jesteś w stanie kontrolować swoje wydatki, nie krępuj się! Graj! Powodzenia!

Pamiętaj jednak: grę na loterii można traktować jedynie jak wydatek konsumpcyjny, a nie jako inwestycję. Innymi słowy, musisz obliczyć, ile cię to kosztuje (około połowy kwoty wydanej na kupony) i zadać sobie pytanie, czy być może inne dobra konsumpcyjne, które możesz kupić za te pieniądze, nie sprawiłyby Ci większej przyjemności.

Fakty

Oto kilka innych ważnych rzeczy, które należy wiedzieć:

Loteria NIE jest grą umiejętności

To czyste szczęście. Nie da się wpłynąć na to, które liczby zostaną wylosowane. "Prawa przyciągania", "pozytywne myślenie", "wizualizacja zwycięstwa", "manifestowanie milionów" i podobne terminy, z którymi często spotykasz się w książkach i na stronach internetowych, to czysty nonsens. To tylko przesądy, magiczne myślenie, przypominające przywoływanie deszczu przy pomocy bębnów. Tak, "pozytywne myślenie" może czasami pomóc Ci wyzdrowieć, znaleźć pracę, stworzyć trwały związek itp., ale to tylko dlatego, że Twoja postawa może wpływać na CIEBIE (a to jak się czujesz i zachowujesz, jest oczywiście ważne dla twojego zdrowia, bogactwa i szczęścia). Twoja postawa NIE MOŻE wpływać na kulki lotto w maszynie tysiąc kilometrów od Ciebie. Ani nawet w maszynie tuż obok. Oczywiście…, jeśli masz zdolności psioniczne, dzięki którym możesz przenosić przedmioty, takie jak kulki lotto, po prostu o nich myśląc, chętnie się o tym dowiemy. Ale w tym wypadku nie musisz przecież kupować losu na loterię, prawda? Po ilekroć potrzebujesz gotówki, zdobądź ją, korzystając z „prawa przyciągania”.

Co prawda, niektóre z recenzowanych przez nas materiałów faktycznie oferują pewne pomocne rady, np. jak nie przegapić zwycięstwa (o ile masz na tyle szczęścia, aby wygrać): trzymaj swoje losy w bezpiecznym miejscu, podpisz je, dokładnie sprawdź, czy wygrałeś (weź też pod uwagę nagrody pocieszenia), itp. Z tym się zgadzamy. Jeśli grasz, nie przegap zwycięstwa!

Napis na TV: "Wygrywające numery: 901"
Odwrócony do góry nogami los: 106.
"KURCZĘ!"

Wygranie nagrody głównej w grach takich jak Lotto, MultiMulti, Powerball, EuroJackpot, Megamillions, itp. jest wyjątkowo mało prawdopodobne

Jak wspominaliśmy: gdyby tak nie było, loteria zbankrutowałaby. Jak bardzo mało prawdopodobne? Tak bardzo, że trudno jest to intuicyjnie zrozumieć, bo na co dzień nie doświadczamy tak rzadkich zjawisk.

Szanse wygrania nagrody głównej w grze Lotto (6/49) wynoszą około 1 do 13 983 816 (14 milionów). W przypadku EuroJackpot możliwość wygrania nagrody głównej to około 1 do 95 344 200 (95 milionów), a drugiej największej nagrody to 1do 5 959 013 (5 milinów). Z kolei w Megamillions szacowana szansa wygrania nagrody głównej to około 1 do 258 890 850. Ale, powiedzmy, że chcemy wygrać „tylko” trzecią co do wielkości nagrodę (5000 $). W tym przypadku szansa jest szacowana na 1 do 739 688. Zatem wciąż są to bardzo nikłe szanse.

Ale co te liczby tak naprawdę znaczą? Z czym można porównać te szanse?

Jak zauważył "The Economist", wygranie nagrody głównej w Powerball było około czterokrotnie mniej prawdopodobne niż śmierć w wyniku uderzenia asteroidy w 2016. Oczywiście, możesz umrzeć na wiele różnych sposobów. Na przykład, według strony problemgambling.ca 250 razy bardziej prawdopodobne jest to, że zginiesz od uderzenia pioruna (1 do 56 439), niż że wygrasz nagrodę główną. Jeśli po los jedziesz dalej niż 8 km w jedną stronę, również bardziej prawdopodobne jest to, że po drodze zginiesz w wypadku samochodowym, niż że los okaże się zwycięski.

Możesz też wyobrazić sobie boisko piłkarskie w całości szczelnie pokryte mrówkami. Będzie ich około 15 milionów, mniej więcej tyle co możliwych kombinacji w Lotto.


“Ale w sieci jest tyle zdjęć zwycięzców loterii!”

Cóż, loterie są bardzo popularne. Zdarzają się i wygrani. Zostają oni wtedy sfotografowani, a te obrazy zostają w naszych głowach na długo, sprawiając wrażenie, że wygrana jest całkiem możliwa. Psycholodzy Amos Tversky i Daniel Kahneman nazwali ten błąd poznawczy “heurystyką dostępności”. Niestety, prawie nikt nie zadaje sobie trudu, by udokumentować miliardy przegranych na całym świecie. Oto nasza skromna próba przeciwdziałania tej nierównowadze:


“A co z tymi wszystkimi ludźmi, którzy wygrali dużo pieniędzy za pomocą „systemu”? Wiele systemów chwali się takimi rekomendacjami!”

Cóż, rekomendacje nie są tak trudne do zdobycia. My też możemy sobie taką wystawić

"LOTTO FAKTY to najfajniejsza stronka, jaka kiedykolwiek powstała" – prof. Jan Chrząszcz, Uniwersytet Przyrodniczy w Szczebrzeszynie

Poniższe zdjęcia przedstawiają niektóre przypadki fałszywych zwycięzców loterii:

Zrzut ekranu z lotto-destroyer.org z fałszywym świadectwem
Oryginalne źródło zdjęcia z fałszywym zwycięzcą loterii
Oryginalne źródło zdjęcia z fałszywym zwycięzcą loterii

Zrzut ekranu z smartluck.com z fałszywym świadectwem
Oryginalne źródło zdjęcia ze zwycięzcą loterii

Zauważ proszę, że wygrany Wayne Mazey mówi, że „jego liczby były po prostu szczęśliwe”. „Po prostu mieszam i łączę liczby ze sobą”–mówi.


Zrzut ekranu z thelottoblackbookrevealed.com z fałszywym świadectwem

Zwróć uwagę, że zwycięski los to była zdrapka, podczas gdy na stronie thelottoblackbookrevealed.com omawiana jest strategia obstawiania liczb.

Pierwotne źródło zdjęcia ze zwycięzcą loterii

Zrzut ekranu z winninglottobooks.com z fałszywym świadectwem
Zwróć uwagę na napis “SPECIMEN ONLY” (“TYLKO WZÓR”)
na środku czeku ze zdjęcia

Każda liczba ma takie samo prawdopodobieństwo wylosowania

Niektórzy lubią obstawiać "szczęśliwe liczby", na przykład takie jak 7, liczby raczej niskie niż wysokie, daty urodzenia czy liczby, które "muszą" wypaść, ponieważ nie wypadły już przez długi czas itd. Wiele "systemów" zaleca taką lub inną strategię, często twierdząc, że niektóre liczby są bardziej prawdopodobne niż inne. To NIE jest prawda. Przeprowadzono wiele badań, aby to sprawdzić; niektóre z nich zostały opublikowane w czasopismach naukowych, co oznacza, że zostały zweryfikowane przez kompetentnych recenzentów i znane są z solidnej analizy statystycznej. Wynika z nich, że wyniki loterii nie są stronnicze. Przykłady takich artykułów to tekst "The statistics of the national lottery" Johna Haigha (Journal of the Royal Statistic Society: Series A, 1997) analizujący dane z Wielkiej Brytanii oraz “A Statistical Analysis of Popular Lottery “Winning” Strategies” , Alberta C. Chena i współpracowników (Case Studies In Business, Industry And Government Statistics, 2010), wykorzystujący dane z California SuperLotto.

W każdym losowaniu każda liczba ma taką samą szansę na wylosowanie jak każda inna liczba. Oznacza to w szczególności, że historia nie ma znaczenia. Nie ma sensu analizowanie "trendów" i "wzorów". Nie ma trendów. Nie ma żadnych wzorów. Poprzednie losowania są zupełnie nieistotne. Niemożliwe jest "przewidywanie" czy “prognozowanie” liczb, które mają zostać wylosowane. Żadne liczby nie "muszą" wypaść. "Gorące" liczby są tak samo prawdopodobne, jak i "zimne" liczby, itd.

Również w ramach jednego losowania fakt, że liczba została wylosowana, nie czyni żadnej innej liczby bardziej prawdopodobnej niż jakiejś innej. Fakt, że mamy już 2 i 4, nie sprawia, że wybór 3 jest mniej lub bardziej prawdopodobny niż wybór 21 lub 39. Każda kombinacja jest tak samo prawdopodobna, jak każda inna kombinacja. Na przykład, w przeciwieństwie do powszechnej intuicji (1,2,3,4,5,6) jest równie prawdopodobne, co (13,19,21,28,38,41).


“Ale nikt przecież nigdy nie widział, żeby (1,2,3,4,5,6) zostało wylosowane! To niemożliwe!

No cóż... to może się zdarzyć, ale szanse są znikome w każdym pojedynczym losowaniu. W lotto (6/49) wynoszą, jak wspomniano, około 1 do 14 milionów. Czy kiedykolwiek widziałeś/aś, aby wylosowana została sekwencja (13,19,21,28,38,41)? Nie zapamiętał(a)byś jej, więc nie jesteś pewien(/na) (ale chętnie założymy się, że nie, ponieważ w każdym losowaniu ta kombinacji ma szanse około 1 do 14 milionów). I tu jest pies pogrzebany: istnieje kilka "specjalnych" kombinacji, takich jak (1,2,3,4,5,6), i miliony niespecyficznych kombinacji (13,19,21,28,38,41). Wydaje Ci się zatem, że wiesz, że (1,2,3,4,5,6) nie zostało wylosowane, więc prawdopodobnie nie może się zdarzyć, ale (13,19,21,28,38,41) - kto wie? Ponownie: nie ma dowodów na to, że maszyna jest stronnicza, więc każda kombinacja jest tak samo prawdopodobna, jak każda inna kombinacja.


“Ale słyszałam/em, że suma zwycięskich liczb zwykle mieści się w przedziale 120-180 - czyli kombinacje, które znajdują się poza tym przedziałem, mają mniejszą szansę na wylosowanie i nie powinny być obstawiane, prawda?"

Fałsz. To prawda, że wiele „systemów”, na przykład te promowane przez Gail Howard, zaleca unikanie losów z samym małymi liczbami i losów z samymi dużymi liczbami, rekomendując w zamian te o umiarkowanej sumie. Ale ta rada wcale nie zwiększa Twoich szans. To bardzo proste: suma liczb WIĘKSZOŚCI możliwych kombinacji sześciu liczb z zakresu 1-49 mieści się w przedziale 120-180 (a podobne „typowe przedziały” czy „najbardziej prawdopodobne przedziały” istnieją też dla innych gier). Nic więc dziwnego, że suma liczb FAKTYCZNIE WYLOSOWANYCH kombinacji także mieści się zazwyczaj w tym przedziale. Pomyśl: w „Pick 3” 999 może zostać wylosowana dowolna liczba od 000 do 999. W 70% przypadków wypadają liczby poniżej 700. Czy to oznacza, że ktoś obstawiający liczbę 253 ma większe szanse sukcesu niż ktoś stawiający na 873? Nie, szanse są jednakowe. Jedynym powodem, dla którego zwykle wypada liczba z „typowego” przedziału 1-700 jest to, że należy do niego większość liczb w tej grze. Z tego samego powodu kombinacje, w których suma liczb mieści się w przedziale od 120 do 180, częściej padają w lotto tylko dlatego, że jest ich tak dużo, a nie dlatego, że którekolwiek z nich są bardziej prawdopodobne niż jakakolwiek inna kombinacja. Innymi słowy, ograniczenie się do zakresu sum 120-180 oznacza, że nadal musisz zgadywać, która konkretnie z milionów kombinacji w tym zakresie zostanie wylosowana. Ostatecznie Twoja szansa na wygraną jest dokładnie taka sama jak w przypadku każdej dowolnej kombinacji spoza „najbardziej prawdopodobnych przedziałów”.


Jedynym sposobem na zwiększenie swoich szans na wygraną jest zakup większej liczby losów (czego jednak nie zalecamy).

Oczywiście, tym samym proporcjonalnie zwiększasz koszty w taki sposób, że znowu nie da się na tym zarobić. W rzeczywistości tracisz około połowę wydanych pieniędzy. Więcej kupionych losów to więcej straconych pieniędzy (średnio, oczywiście: możesz mieć szczęście; lub mniej szczęścia i stracić wszystko).


"Czy to oznacza, że w ogóle nie ma znaczenia, które liczby zostaną obstawione?”

No cóż, to zależy od gry:

W Keno, Multi Multi, Pick 3, Pick 4, TAK, to NIE MA znaczenia.

W Lotto, EuroJackpot PowerBall, EuroMillions: NIE, to MA znaczenie.

"Hej, czy nie powiedzieliście, że każda liczba jest tak samo prawdopodobna, jak każda inna liczba, i to samo dotyczy kombinacji liczb?" Tak, ale prawdopodobieństwo wygranej nie jest jedyną rzeczą, która ma znaczenie. Lotto to zakłady wzajemne, co oznacza, że jeśli wygrasz główną nagrodę, musisz podzielić się nią z innymi wygrywającymi. To może nie brzmi zbyt strasznie – w końcu kto nie byłby szczęśliwy, wygrawszy główną nagrodę, nawet jeśli musiałby podzielić się z kilkoma innymi graczami? Jednak im więcej oczekiwanych zwycięzców, tym niższa oczekiwana wygrana. O ile rozkład zwycięskich liczb jest jednostajny (każda kombinacja jest tak samo prawdopodobna jak każda inna), to nie jest jednostajny rozkład kombinacji wybieranych przez graczy. Niektóre liczby i kombinacje są obstawiane dużo częściej niż inne.

Na przykład “szczęśliwa” w Europie i Ameryce liczba 7 zazwyczaj obstawiana jest częściej niż inne liczby. To samo dotyczy liczby 8 w Chinach. Podobnie, nie wszystkie sekwencje liczb wydają się równie atrakcyjne. Chociaż większość graczy nie chce obstawiać charakterystycznej kombinacji, np. (1, 2, 3, 4, 5, 6), niektórzy chętnie to uczynią. A ponieważ istnieje niewiele aż tak charakterystycznych kombinacji, w każdym losowaniu każda z nich zostanie wybrana przez wielu graczy. Oznacza to, że jeśli jesteś jednym z nich i wygrywasz, będziesz musiał podzielić się z (wieloma) innymi. W związku z tym:

  • • unikaj równo rozmieszczonych sekwencji, takich jak (1, 2, 3, 4, 5, 6) lub (5, 10, 15, 20, 25, 30)
  • • unikaj sekwencji, które odpowiadają regularnej figurze geometrycznej na blankiecie
  • • unikaj liczb specjalnych, które znaczą coś też dla wielu innych (np. odpowiadających dacie losowania)
  • • nie stosuj się do zaleceń "strategii" - inni gracze mogli zobaczyć tę samą radę
  • • nie stawiaj na poprzednio wylosowaną kombinację (ponieważ wiele innych osób też mogło ją obstawić); chyba że to kombinacja wylosowana w 1983 roku miliony kilometrów od twojej lokalizacja– taka kombinacja jest prawdopodobnie bezpieczna, o ile sam ją wybrałeś i nie zareklamowałeś na facebooku.

Jeśli postąpisz wbrew naszym radom, to w razie wygranej będziesz musiał podzielić się wygraną z wieloma innymi graczami, w najgorszym przypadku z setkami lub nawet tysiącami. A choć wygranie 5 tysięcy jest świetne, jeszcze świetniej wygrać 5 milionów.

Jak napisano wcześniej, rzecz nie w tym, że któraś z takich "strategii" zmniejszy Twoje szanse na wygraną. Spowoduje jednak zmniejszenie Twojej oczekiwanej wygranej, pod warunkiem wygrania nagrody głównej: jeśli wygrasz, wygrasz mniej pieniędzy.

Na marginesie: niektóre książki i strony internetowe, takie jak “Win The Lottery, My Story: I Did, You Can Too” autorstwa J. L. Williamsa, zalecają zakupienie więcej niż jednego losu o tych samych liczbach dla tego samego losowania. O ile nie wiesz z całą pewnością, że są to liczby, które na pewno zostaną wylosowane (czyli jesteś częścią nielegalnego spisku, tak jak to rozważaliśmy wcześniej), to jest to bardzo zła strategia. Załóżmy na przykład, że jesteś jedynym zwycięzcą (co jest całkiem możliwe, pod warunkiem, że wygrasz w ogóle, jeśli będziesz trzymał się podanych wcześniej sugestii). Wtedy posiadanie drugiego losu z takimi samymi numerami nie zwiększy znacząco Twojej wygranej wiele: możesz zdobyć tylko nagrody drugiego czy trzeciego stopnia z drugiego losu, podczas gdy szansa i kwota nagrody głównej pozostaną takie same. A wciąż i tak musiałeś/aś za te dodatkowe losy zapłacić.

Przegląd poszczególnych "systemów"

Poniżej przedstawiamy listę stron internetowych i książek zawierające zweryfikowane przez nas systemy. Znajdziesz tam krótki opis każdego z nich oraz „wynik dezinformacji”, który mówi o jego wiarygodności.

UWAGA: Należy pamiętać, że nie polecamy stosowania się do konkretnych porad, które można tam znaleźć, nawet w przypadku źródeł o względnie pozytywnym wyniku. Większość ze znalezionych tam informacji to i tak bzdury. Ponadto, pomimo tego, że nie szczędziliśmy czasu na czytanie tych materiałów i ocenę ich ważności, my również nie jesteśmy nieomylni. Szczerze przepraszamy, jeśli jakiś opis lub wynik jest niepoprawny. Jeśli tak uważasz, daj nam znać, korzystając formularza kontaktowego na dole tej strony.

W każdym razie, TUTAJ ZNAJDZIESZ ocenione przez nas: strony internetowe i książki. Korzystaj z opisów i unikaj (prawie) wszystkich wymienionych tam źródeł.

Kontakt

Jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące zawartości tej strony, skontaktuj się z nami za pomocą tego formularza.


Twoja wiadomość została wysłana. Dziękujemy!